Van zaterdag 8 tot en met zondag 16 mei is het Nationale Vogelweek. Tijdens deze week worden in elke provincie vogelexcursies, wandelingen, workshops en andere vogelactiviteiten georganiseerd. Meer hierover op http://www.vogelweek.nl/.
(Tekst: Wim Meijer)
Nieuws.nl speelt hierop in door, tot en met zondag 16 mei, iedere dag een ”vogelportretje’ te plaatsen, met foto’s en wat wetenswaardigheden.
De gans: Graag geziene gast in parken, gehaat door boeren, nachtmerrie voor het vliegverkeer en geliefd om z’n lever.
Vandaag is de lens gericht op de gans. We kunnen ze in het ‘Beverwijkse’ dagelijks zien: de ganzen bij het Westerhoutpark. En laat één ding duidelijk zijn: die hebben het prima voor elkaar. Een mooie vijver, een park met veel groen, veldjes om op te grazen en een verkeersweg waar de automobilisten vriendelijk en geduldig de ganzen laten oversteken. Kortom: de ganzenhemel op aarde. Maar het lijkt erop dat zo’n hemel niet veel ganzen is gegund.
Schiphol
Op nog geen 30 kilometer afstand van Beverwijk komen we de eerste landingsbanen van Schiphol tegen. En vliegtuigen en ganzen is geen goede match. Dus… dan wint het economisch belang van Schiphol en worden de ganzen binnen een omtrek van 20 kilometer rond Schiphol of uit de lucht geschoten, of gevangen en vergast. Jaarlijks is dat het lot voor vijf- tot tienduizend ganzen.
Boeren vs ganzen
Kijk je vervolgens naar andere gebieden in Nederland, dan heeft de gans het ook al niet gemakkelijk. Zowel in het Friesland en Groningen als in plassengebieden, zoals de Reeuwijkse Plassen, komen steeds meer boeren in actie tegen de aanwezigheid van ganzen die de gewassen op hun landerijen ernstig zouden beschadigen. Niet vreemd, want Nederland blijkt buitengewoon populair bij de internationale ganzengemeenschap als overwinterplaats. Jaarlijks strijken zo’n twee miljoen ganzen op onze landerijen neer, en dat stemt de boeren niet blij. Met als gevolg dat met toenemende frequentie jagers worden ingezet.
Foie Gras
En gaan we dan weer een paar honderd kilometer zuidelijker, naar Frankrijk. Daar ben je als gans helemaal de klos, doordat de ‘ganse’ Franse bevolking het gemunt heeft op je lever. Ik heb het over ‘foie gras’ , het meest decadente, maar gelijktijdig meest dieronvriendelijke product, dat het heeft geschopt tot de onverdiende, zeg maar gerust ‘misplaatste’ status van Cultureel Erf’goed’. Er zit namelijk heel weinig ‘goeds’ aan!
Vooropgesteld: dit verhaal is niet bedoeld als pleidooi voor de vegetariër. Het wel of niet eten van vlees of dierlijke producten is een afweging die een ieder voor zichzelf maakt. Maar als de bereiding van een product gepaard gaat met onacceptabel lijden van de dieren, dan is het een ander verhaal. En bij ‘Foie Gras’ is absoluut sprake van onacceptabel lijden van dieren. Daar kan geen mens geen overheid omheen… behalve de Fransen.
Gavage
Even voor wie niet bekend is met foie gras en de productie ervan: “Foie Gras” is de officiële naam van de ‘vervette’ lever van een gans of een eend. En dat ‘vervetten’ gebeurt niet vanzelf. Dat gebeurt volgens een traditionele methode die de Fransen er al zo’n 4500 jaar op na houden, de zogenaamde ‘gavage’. Hierbij worden de ganzen ongeveer 3 weken voor de slacht opgesloten in kooien en vervolgens, meerdere malen per dag, onder dwang gevoed.
Dit gebeurt door een lange stalen of rubberen buis in de keel te duwen. Hier doorheen wordt dan, onder druk van een handpomp of een gemechaniseerd hydraulisch systeem, een vette maïspap rechtstreeks de slokdarm ingepompt. Bij de automatische systemen kost dat soms niet meer dan 3 seconden. Dat deze werkwijze dramatisch uitpakt voor de dieren mag duidelijk zijn. Veel ganzen lopen verwondingen (tot zelf perforaties) op aan de slokdarm. Angst, pijn en stress, ademhalingsproblemen zijn het gevolg. Ook kunnen de ganzen vaak niet meer lopen door de opgezette lever, die kort voor de slacht tot 10 maal zo groot is geworden als van een gezonde gans.
20 miljoen eenden en 500.000 ganzen
De schaal waarop deze in Frankrijk gelegaliseerde dierenmishandeling plaatsvindt is indrukwekkend. Frankrijk is verantwoordelijk voor ongeveer 75% van de wereldwijde foie gras-productie en dus voor de dwangvoeding en slacht van 20 miljoen eenden en 500.000 ganzen per jaar. Alles bij elkaar levert dat een ‘foie gras berg’ op van maar liefst twintigduizend ton, die voor driekwart wordt verorberd door de Fransen zelf. Dat komt dus op 300 gram per fransman/vrouw/baby per jaar.
Dat we met dit soort hoeveelheden ook praten over een groot economisch belang voor de Fransen, mag duidelijk zijn, want aan zo’n potje foie gras hangt een behoorlijk prijskaartje. Rond de Kerstdagen ligt de prijs van een potje met 180 gram foie gras op ongeveer 22 euro. Nou, ga dan nog maar eens rekenen. Dan komt die berg van 20.000 ton uit op een marktwaarde van 2,5 miljard euro. En met 25% export betekent dat dus ook een exportwaarde van 625 miljoen euro. Vandaar dat Frankrijk er weinig voor voelt om gehoor te geven aan de protesten uit het buitenland tegen de dieronwaardige productie van dat ‘bittere’ goud.
Internationale protesten
En die protesten zijn er steeds meer. Kijken we naar de EU, dan zien we dat de productie van foie gras in 13 van de 22 landen is verboden. En ook buiten Europa zwelt de kritiek aan tegen de ‘gavage’. Zo geldt in de Amerikaanse staat Californië een wet die behalve de productie ook de verkoop van foie gras verbiedt. En ook in de stad Chicago geldt een dergelijk verbod.
Blijft de vraag: Als het merendeel van de Europeanen tegen de foie gras-productie is, waarom dan niet een productie-, import- en verkoopverbod voor de hele EU? Waarom, als wij zó tegen zijn, importeren wij in Nederland nog altijd tienduizenden kilo’s foie gras per jaar? Dat moeten we toch niet willen!
Stichting Wakker Dier
Het is dan ook niet voor niets dat Stichting Wakker Dier zich al jin 2014 hard maakte voor een importverbod voor foie gras. Wakker Dier beriep zich daarbij op artikel 14 van de ‘Europese dierenwelzijns-richtlijn 58/98’ die zegt: De dieren moeten een toereikende hoeveelheid gezond en voor de soort en de leeftijd geschikt voeder krijgen zodat zij in goede gezondheid blijven en aan hun voedingsbehoeften voldaan wordt. Het toegediende voeder en drinken en de wijze van toediening mogen de dieren geen onnodig lijden of letsel toebrengen.
Dat de Franse productiewijze van foie gras ernstig in strijd is met deze Europese regel, lijdt geen enkele twijfel. Toch heeft toenmalig staatssecretaris Dijksma op 19 februari 2014 het verzoek van Wakker Dier naast zich neergelegd met de mededeling dat zij weliswaar geen voorstander is van het dwangmatig voeren van dieren, maar dat een importverbod in strijd zou zijn met artikel 36 van het EU-verdrag, dat het vrije handelsverkeer regelt binnen de Europese Gemeenschap.
Doof voor uitzonderingsclausule
Toch lijkt dit argument van Dijksma niet helemaal steekhoudend. In artikel 36 is namelijk een uitzonderingsclausule opgenomen die een nationaal importverbod van producten uit andere landen mogelijk maakt uit hoofde van de gezondheid van mens of dier. Je kunt toch stellen dat dàt hier het geval is. Om een of andere duistere, wellicht economische reden sloot mevrouw Dijksma toch haar ogen voor deze clausule.
Het zal van onszelf moeten komen
Willen we ooit bereiken dat de productie en verkoop van foie gras stopt, dan hoeven we het niet te hebben van de de Fransen en evenmin van onze regering of van het Europese Parlement. Laatstgenoemde verschuilt zich alleen maar achter regels die ze wèl opstelt maar niét handhaaft en de Fransen hebben inmiddels hun traditionele foie gras-productie verheven tot ‘cultureel erfgoed’. Kortom: Het zal van onszelf moeten komen. Gewoon nooit meer kopen, zodat de Fransen er zelf mee ‘in de maag blijven zitten’. Dan weten zij ook eens hoe dat voelt!
(Bronnen: Wakker Dier, Wikipedia)
