Vandaag 104 jaar geleden, op 23 augustus 1913, werd in de haven van Kopenhagen het beeld van de Kleine Zeemeermin onthuld, het vertederende geesteskindje van Hans Christian Andersen, dat haar hoofd verloor bij de aanblik van de mooie prins die bijna het leven liet in een vernietigende storm. Het zou niet de laatste keer zijn dat Ariël haar hoofd verloor.
(door: Wim Meijer)
Cadeautje van bierbrouwer
Zonder de indrukwekkende balletuitvoering van “The Little Mermaid” door het ‘Fairytale Ballet’ van Julius Lehmann en Hans Beck op Tweede Kerstdag 1909 zou Denemarken het zonder een van zijn grootste toeristische trekpleisters hebben moeten doen. Het was de Deense bierbrouwer Carl Jacobsen (Carlsberg brouwerij) die op die dag de voorstelling in het Koninklijk Theater in Kopenhagen bijwoonde en zo diep onder de indruk was van de dansprestaties van danseres Ellen Price dat hij aan beeldhouwer Edward Eriksen de opdracht gaf om een beeld van haar te vervaardigen.
Ellen Price
Het hoofd van het beeld moest een gelijkende weergave worden van danseres. Voor het lichaam moest de beeldhouwer echter genoegen nemen met een ‘redelijk alternatief’ in de vorm van zijn echtgenote, omdat Ellen Price zich toch niet geroepen om haar lichamelijke vormen in het atelier van de beeldhouwer ter reproductie prijs te geven, gedurende de productieperiode van ongeveer 350 uur.
Nadat Edward Erikson klaar was met het beeld, plaatste hij ‘de Kleine Zeemeermin’ in opdracht van Carl Jacobsen op een granieten steen op de Langelinie Pier, uitkijkend over het water van de haven van de Deense hoofdstad. Op 23 augustus 1913 ’s middags om 15.00u werd het beeld onthuld in aanwezigheid van de beeldhouwer, haven-architect Erstad-Jorgensen en opdrachtgever Carl Jacobsen.
5 miljoen foto’s
Sinds 1913 is het beeld van de Kleine Zeemeermin uitgegroeid tot een van de grootste toeristische trekpleisters van Denemarken. Je kunt je afvragen wat er nu zo bijzonder is aan het beeld dat jaarlijks miljoenen mensen van over de hele wereld naar de Deense hoofdstad trekt om zich daar op de foto te laten vastleggen naast de welgevormde Ariël. Volgens de Denen zouden er maar liefst 5 miljoen van die ‘plaatjes’ per jaar worden geschoten.
Walt Disney
Wellicht is het omdat het beeld een fysieke weergave is van het wereldberoemde sprookje uit 1836, dat nog een keer extra wereldwijd in de aandacht kwam door de Walt Disneyfilm uit 1989, die miljoenen mensen naar de bioscoop trok en Hollywood een recordopbrengst opleverde van maar liefst 211 miljoen dollar. Daarnaast wordt de Kleine Zeemeermin ook wereldwijd als ballet uitgevoerd, terwijl ook de musical volle zalen trekt.
Mikpunt vandalisme
Maar misschien krijgt het beeld ook wel aandacht omdat het inmiddels ook zelf legendarisch is geworden als mikpunt van vandalisme en meer en minder ludieke acties. Het is vergelijkbaar met ‘Manneke Pis’ in Brussel die al diverse malen van zijn sokkel is verdwenen en regelmatig wordt uitgedost in de meest vreemde outfits. Ook de Kleine Zeemeermin is al herhaaldelijk voorzien van kledij, beschilderd, verscholen achter boerka’s en voorzien van hoofddoekjes. Minder subtiel ging in 1964 de Deense kunstschilder Jørgen Nash (broer van Asger Jorn, een van de oprichters van de Cobra-groep) te werk toen hij het beroemde beeld ‘onthoofde’ en (zoals hij later bekende) het hoofd dumpte in een meer, waarna hij zichzelf ‘doopte’ tot ‘The Mermaid Killer’. Gelukkig had men in Kopenhagen nog altijd de originele mal bewaard van Edward Eriksen, zodat een nieuw hoofd voor Ariël kon worden gegoten.
Creatieve fotograaf?
Maar ook in 1998 moest het beeld het ontgelden. Op de 6e januari van dat jaar zat Ariël opnieuw zonder hoofd op haar steen aan de Langelinie Pier. De man die de ‘diefstal’ ontdekte was de Deense freelance fotograaf Michael Forsmark Poulsen. Volgens zijn verhaal was hij kort na de ‘onthoofding’ opgebeld door de daders. Ter plaatse maakte hij foto’s van het ‘hoofdeloze’ standbeeld om vervolgens de politie in te lichten.
Drie dagen later werd het hoofd gevonden, nadat de daders wederom contact hadden gezocht met Poulsen, die daarmee opnieuw de mogelijkheid kreeg om exclusieve foto’s te maken. Uiteindelijk verdiende Poulsen 100.000 kronen (circa € 13.500,-) met zijn foto’s door ze aan te bieden bij diverse media. Dit maakte hem plotseling tot hoofdverdachte. De politie ging zover dat ze Poulsen arresteerden op beschuldiging van vandalisme. Door gebrek aan bewijs moest men hem echter na twee weken weer vrijlaten.
100 jaar
Nadat Ariël het in 2003 opnieuw moest ontgelden en met explosieven van haar rots werd geblazen lijkt ze in de afgelopen 14 jaar eindelijk haar rust te hebben gevonden en kon ze in 2013 ontspannen haar 100e verjaardag vieren.
