Vandaag 16 jaar geleden, op 2 februari 2002, zwijmelde Nederland collectief weg bij het geluid van de bandoneon van Carel Kraayenhof en de tranen van Máxima. De tango, ooit een ‘verboden dans’ was plotseling een ‘hofdans’ geworden. Zou Astor Piazzolla het ooit zo bedoeld hebben?
(Tekst: Wim Meijer)
Aan het eind van de 19e eeuw had niemand kunnen vermoeden dat de Tango ruim 100 jaar later een hoofdrol zou kunnen spelen bij een koninklijke bruiloft. Op 2 februari 2002 zagen miljoenen Nederlanders en nog veel meer miljoenen Argentijnen hoe de Tangoklanken van Astor Piazzolla’s “Adiós nonino”, voorgebracht door de bandoneon van Carel Kraayenhof, leidde tot de mooiste tranen ooit op televisie vergoten.
De tranen van Máxima Zorreguieta vormden het emotionele hoogtepunt van de huwelijksplechtigheid van haar en toen nog Kroonprins Willem-Alexander, maakten van Carel Kraayenhof in één keer een nationale beroemdheid en zorgden voor een opleving van de Tango in Nederland.
Tango als hofdans
Dat een Argentijnse gevoel heeft bij een Tango, is niet vreemd. De Tango en Argentinië zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Alleen verwacht je een Tango niet aan een Koninklijk hof. Bij Europese vorstelijke danstraditie denk je eerder aan de Menuet, Pavane, Polka en Wals. Dat betekent: stijlvol, ingetogen, strikte regels en vaste figuren, kortom, redelijk stijfjes. Hoe anders is dat met de Tango. De Tango is gevoel, passie, verleiding, seks.
Rond 1900 was de Tango de dans van de vele duizenden immigranten (merendeels alleenstaande mannen) in de sloppenwijken van Buenos Aires. Daar ontwikkelde de Tango zich tot een soort baltsdans, die vooral werd uitgevoerd in bars, gokhuizen en bordelen.
Verstrengeling
Alles wat in de Europese stijldansen niet mocht, was ongeveer regel in de Tango. Kende de Wals een ‘gesloten’ danshouding, bij de Tango was regelrecht sprake van ‘tegen elkaar geplakte bovenlijven’. En vooral de frequent voorkomende verstrengeling van de benen was ongekend en ongehoord in die tijd. Toch wist de Tango in enkele tientallen jaren terrein te winnen, en verplaatste zich van de duistere buurten van Buenos Aires naar de betere Argentijnse milieus.
Rudolph Valentino
Rond 1910 waren het vooral de zonen van de rijke immigrantenfamilies in Argentinië, die op hun reizen naar Parijs en New York de Tango ook daar introduceerden. Daarmee werd de tango een hit in de Europese aristocratische kringen. En nadat in 1921 Rudolph Valentino zijn interpretatie van de Tango had neergezet in de film ‘The Four Horsemen of the Apocalypse’, gaf men zich wereldwijd over aan het staccato ritme van de Tango, met al zijn passie en sensualiteit.
Pauselijk verbod
Ondanks het feit dat veel drempels nu geslecht waren, moest de Tango een aantal gedaanteverwisselingen ondergaan voordat de dans door iedereen werd geaccepteerd. Het was vooral de Rooms-Katholieke Kerk die hel en verdoemenis uitsprak over alles wat met de Tango te maken had. Zo verklaarde in Parijs kardinaal Amette dat christenen niet met een schoon geweten aan de Tangorage mee konden doen. Paus Benedictus XV noemde de Tango een onfatsoenlijke, heidense dans, die een aanslag zou zijn op het gezinsleven en de maatschappij. En in 1923 ging de Paus zelfs zover om een totaal Tangoverbod af te kondigen.
Sensualiteit terug
Al deze discussies leidden ertoe dat de (Europese) Tango in de decennia die volgden veel van zijn sensualiteit inleverde en ver afdreef van de oorspronkelijke Argentijnse Tango. Het werd een stijldans die paste in het rijtje van Foxtrott, Quickstep en (Engelse) Wals en daarmee ‘volstrekt ongevaarlijk’.
Maar gelukkig was daar op 2 februari 2002 ‘onze’ Máxima, die onder begeleiding van Carel Kraayenhof Nederland deed smelten…… voor Maxima en voor de Argentijnse Tango. Want sinds die tijd zijn er volop dansscholen zich gaan richten op die echte originele Tango, vanuit de sloppen van Buenos Aires.
Astor Piazzolla: de man achter ‘Adiós Nonino’
Dat de Tango, behalve voor een dans, ook staat voor heel mooie en gevoelige muziek, werd eveneens bewezen op die gedenkwaardige 2e februari. De gespeelde Tango Adiós Nonino werd ooit geschreven door de beroemde componist en bandoneonspeler Astor Piazzolla. Deze trok zich op zijn kamer terug toen hij via de telefoon het bericht kreeg dat zijn vader was overleden. Gevoed door verdriet, componeerde hij al improviserend het lied “Adiós Nonino”, wat betekent “Vaarwel opaatje”. Dat bij het horen hiervan de gedachten van Máxima uitgegaan zullen zijn naar haar niet bij de bruiloft aanwezige vader, laat zich raden.
