Het Verhaal van de Dag neemt je vandaag 89 jaar mee terug in de tijd, naar 1 december 1929, toen de Amerikaanse speelgoedverkoper Ed Lowe het spelletje Beano ontdekte op een kermis in Duitsland. Hij nam het mee, paste het aan en lanceerde het in Amerika. En daarmee had Amerika, in de nadagen van de drooglegging, er een nieuwe verslaving bij: Bingo!
(tekst: Wim Meijer)
Kijkend naar de lading reclamefolders op mijn voordeurmat, viel mijn oog op een artikel, klein op de voorpagina van het plaatselijke nieuwsblad: “Kienen met oma Fien en opa Sjaak in Zorgcentrum Avondrood”.
Onmiddellijk werden mijn gedachten teruggevoerd naar een periode waarin zelfs mijn tienertijd nog ruim voor me lag. “Kienen”, dat was voor het familie Meijer net zo onlosmakelijk verbonden aan de decembermaand als Sinterklaas en de Kerstboom.
Poelier, slijterij en kruidenier
Vader en Moeder Meijer waren ‘kieners’ in hart en nieren, met mijn tien jaar oudere zus direct in hun voetsporen. Vooral de kienavonden vlak voor Kerstmis konden op hun aanwezigheid rekenen. Dat had dan alles te maken met het soort prijzen dat kon worden gewonnen. Meestal waren het de poelier, de slijterij en de kruidenier van het dorp, die de handen ineen hadden geslagen om een aantrekkelijke prijzentafel samen te stellen.
Om de poet of om de pret?
Als ik mijn ouders moet geloven waren het altijd dezelfde “onsympathieke personen die het ook nog een keer niet nodig hadden” die er met de fazanten, konijnen, reebouten en dozen wijn vandoor gingen. Zelf moesten zij zich meestal tevreden stellen met een fles advocaat, een pot boerenjongens en een leverworst.
Maar…… gezellig was ’t wel. En wat blijkt? Dat is ook waar het om gaat bij Kienen en Bingo. Puur gezelligheid. Onderzoek naar de geluksbeleving van deelnemers bij het spelen van Kienen en Bingo heeft uitgewezen dat ‘gezelligheid’ als belangrijkste geluksbrenger wordt gezien, terwijl het winnen van prijzen slechts op de vijfde plaats staat. Of dat voor mijn moeder ook opging waag ik nog steeds te betwijfelen, want haar verhitte gelaat gedurende de climax van het spel, met nog slechts één ‘nummertje’ open op haar kaart, deed mij sterk vermoeden dat het haar toch echt ging om die vakkundig gevilde Vlaamse Reus, die haar met zijn ontzielde blik vanaf de prijzentafel leek toe te lachen.
Beano
Hoewel ik het gevoel heb dat ’t altijd heeft bestaan, dateert Bingo (gemakshalve schaar ik ook het ‘kienen’ maar even onder deze naam) van 1 december 1929. Op die dag werd het spel ontdekt door Ed Lowe, een speelgoedverkoper uit New York. Hij vond het spel, dat ‘Beano’ heette, op een kermis in Duitsland. Hij kocht ‘t, en introduceerde het spel in Amerika, nadat hij het eerst enigszins had aangepast.
Die aanpassingen deed hij op basis van spelervaringen met vrienden, die hij regelmatig uitnodigde om avonden lang Beano te spelen. De verspreking van een van zijn meespelende vriendinnen, die bij haar volle kaart ‘Bingo’ riep in plaats van ‘Beano’ bracht Lowe tot de definitieve naam van het spel.
Fondsenwerving
Dat Bingo wereldwijd zo mateloos populair werd heeft ook alles te maken met het feit dat Bingo zich prima bleek te lenen voor het werven van fondsen. Op dat idee kwam Wilkes Barree, een priester uit Pensylvania. Hij besloot om voor zijn noodlijdende parochie bingo-avonden te organiseren. Alleen liep hij tegen één probleem aan: Er waren vaak meerdere winnaars tegelijk. Conclusie: Er moesten meer verschillende bingokaarten komen. Hij vertelde zijn probleem tegen Lowe, die op zijn beurt de wiskundige Carl Leffler inschakelde. Deze slaagde erin om ongeveer 6000 verschillende bingokaarten te maken.
De geldinzamelingsactie van de priester werd een groot succes en kreeg daarmee een voorbeeldfunctie. Het leidde ertoe dat in de jaren 1930 tot en met 1934 in Amerika ongeveer 10.000 bingogames per week werden gespeeld in kerken en wijkcentra.
Honderd miljoen dollar per week
Inmiddels is Bingo wereldwijd het spel waarmee het meeste geld voor goede doelen wordt binnengehaald. Het wordt gespeeld in 90% van alle landen, en geniet de meeste populariteit onder de vrouwen. Ongeveer 2,5 miljoen vrouwen zouden zich minstens eenmaal per week storten op de cijfertjes. In totaal zou er ongeveer 100 miljoen dollar per week omgezet worden in Bingokaarten. Van de spelers is 65% ouder dan 35 jaar.
Record Bingo met 70.080 deelnemers
Bij een spel als Bingo kon het uiteraard niet uitblijven dat ook hierin gezocht zou worden naar records. Door de jaren heen zijn er heel wat massale Bingoparty’s georganiseerd en heeft men het Guinness Book of World Record’s steeds aan moeten passen. Het huidige record staat op een spel, gespeeld in Bogota (Colombia) op 2 december 2006, toen 70.080 deelnemers zich vastbeten in deze cijfermania. Gelukkig zijn er na Carl Leffner nog meer wiskundigen geweest die zich gebogen hebben over het fenomeen Bingo, waardoor er ook voor dit soort aantallen voldoende verschillende Bingokaarten ontworpen zijn. Wat dat betreft zou het allemaal nog veel grootser kunnen, want volgens diezelfde wiskundigen zouden er maar liefst 1.474.200 verschillende kaarten mogelijk zijn.
Internet
Hoewel het fenomeen bingo- en kienavonden in Nederland langzaam maar zeker verbannen lijkt te zijn naar bejaardenhuizen, leeft het spelletje meer dan ooit. Dat heeft alles te maken met internet, waarop Bingo een steeds hoger gok- en lager gezelligheidsgehalte heeft gekregen. En daarmee is het eigenlijk weer een beetje terug naar waar het ooit vandaan is gekomen. Want Ed Lowe mag ’t dan op 1 december 1929 ontdekt hebben in Duitsland, soortgelijke spelen bestonden al in de 16e eeuw, maar dan puur als loterij. De in 1530 opgerichte Italiaanse loterij, de Lo Giuoco del Lotto d’ Italia wordt door velen gezien als de echte voorloper van Bingo. Deze loterij bestaat overigens nog steeds en vormt een van de belangrijkste inkomstenbronnen van de Italiaanse regering.
Helaas worden hier uitsluitend geldprijzen gewonnen. Mijn moeder zou meteen afhaken, want wat is Bingo zonder de kans op een Vlaamse Reus?
André van Duin heeft zo zijn eigen Bingo-ervaringen
