Meedeiners en tranentrekkers: ‘Op Losse Groeven’ 50 jaar!

Chiel Montagne met Mouth en MacNeal in 1974
Chiel Montagne met Mouth en MacNeal in 1974
Foto: Wikipedia - Nationaal Archief

Vandaag 50 jaar geleden, op 29 april 1971, werd voor de eerste keer door de TROS het muziekprogramma ‘Op Losse Groeven’ uitgezonden. Vijftig minuten lang genieten van muziek van Nederlandse bodem onder aanvoering van de opvallend besnorde Chiel Montagne. Eenmaal per week ging Nederland ‘voor de buis uit de bol’, al gaf niemand volmondig toe het leuk te vinden of ernaar te kijken.

(tekst: Wim Meijer)

Chiel Montagne
Het is weinig programma’s gegeven om zich gedurende bijna 20 jaar lang onafgebroken op de televisie te handhaven met kijkcijfers, waarvan men tegenwoordig alleen nog maar kan dromen. Het lukte met het programma ‘Op losse Groeven’, later (in 1977) omgedoopt in ‘Op Volle Toeren’.

Geestelijk vader van dit succesprogramma was Bert van Rheenen, beter bekend als Radio Veronica DJ Chiel Montagne. Nadat in de voorliggende jaren Nederlandstalige artiesten, zoals Heintje (Simons), de Heikrekels en Corry & de Rekels en, niet te vergeten, de Zangeres Zonder Naam, waren doorgedrongen tot de top van de hitlijsten was Chiel Montagne ervan overtuigd dat er voldoende animo zou zijn voor een muziekprogramma dat volledig was toegespitst op de eigen taal.

Hausse aan Nederlandse hits
Zijn gelijk was snel bewezen. Vanaf de eerste aflevering, op 29 april 1971, sloot Nederland de vriendelijke snorremans in de armen en met hem de artiesten die in zijn programma voorbijkwamen. Iedere week opnieuw bleek dat, zodra artiesten hadden opgetreden in ‘Op Losse Groeven’, zij met stip stegen in de Nederlandse Top-40. In het eerste jaar dat het programma werd uitgezonden zorgde het voor een hausse aan Nederlandstalige hits van onder andere Vader Abraham, Jacques Herb, Mieke Telkamp, de Zusjes de Roo, Wilma, de Gebroeders Brouwer en Herman van Keeken. En in de jaren daarna was het niet anders.

Buiten de maat
Natuurlijk had het succes van het programma alles te maken met de grote groep mensen die, als reactie op alle buitenlandse, en vooral Engelstalige hits, ook graag de eigen taal wilde horen. Daar kwam bij dat het programma  met publiek werd opgenomen. En dan praat ik niet over zómaar publiek. Het publiek van Op Losse Groeven muntte uit in het meedeinen en vooral meeklappen met de muziek, waarbij dat laatste, tot mijn persoonlijke grote ergernis, te vaak búiten de maat gebeurde.

Drama’s
Het mocht de pret blijkbaar niet drukken want het geluk, zowel op het podium als op de tribune, droop van het scherm af, ondanks de vaak zwaar dramatische teksten van de liedjes. Manuela, Pappie loop toch niet zo snel, Ach Vaderlief toe drink niet meer… weinig leed bleef ons bespaard. Maar Chiel was niet kapot te krijgen. Hoe aangrijpender de tekst hoe meer zijn snor krulde van genoegen.

Geen algehele erkenning
Ondanks de indrukwekkende kijkcijfers zou ‘Op Losse Groeven’ toch nooit absolute erkenning krijgen, noch van het Nederlandse publiek, noch van veel Nederlandstalige artiesten. Dat laatste lag vooral aan het programma-format dat aanvankelijk geen podium bood voor progressievere Nederlandstalige muzikanten als Boudewijn de Groot, Peter Schaap en Bots. Hierdoor kon Op Losse Groeven nooit uitgroeien tot een algemeen Nederlandstalig muziekprogramma.

Boudewijn de Groot: met Land van Maas en Waal toch naar ‘Op Volle Toeren’:

Op Volle Toeren
Toen men in 1978 het format enigszins aanpaste en de naam veranderde in ‘Op Volle Toeren’ lukte dat nog niet. Weliswaar vonden nu ook artiesten uit de kleinkunsthoek zoals Ramses Shaffy, Liesbeth List, Henk Elsink, Jules de Corte, Frans Halsema en Jenny Arean hun weg naar het programma, andere succesvolle groepen bleven weg.

Dat had alles te maken met de opkomst in 1981 van de Nederpop-rage. De succesvolle bands van toen, zoals Toontje Lager, Doe Maar, de Frank Boeijen Groep en Het Goede Doel meden het programma, omdat zij het te oubollig vonden. Hierdoor kreeg Op Volle Toeren een nog meer nostalgisch en stamcaféachtig imago, en daarmee dat van het ideale platform voor het levenslied.

Iedereen keek, niemand gaf dat toe
Stond het programma ter discussie onder artiesten, bij de Nederlandse televisiekijkers was het niet anders. Het kijkerspubliek, hoewel blijvend groot, was niet openlijk wild-enthousiast. Nog sterker: In die tijd ontkende ongeveer iedereen waaraan je het vroeg dat ze naar Op Volle Toeren keken. Toch wezen de kijkcijfers anders uit. Het was echter een soort taboe om ervoor uit te komen dat je het programma leuk vond.

De successtory van Chiel Montagne en zijn programma duurde uiteindelijk tot het einde van de jaren tachtig. Toen begonnen de kijkcijfers structureel te zakken, wat er uiteindelijk toe leidde dat de TROS het programma in 1990 van de buis haalde.

Terugkijken
Hoe we nu terugkijken op ‘Op Losse Groeven’ en ‘Op Volle Toeren’? Ik denk dat de meningen nog altijd even verdeeld zijn als in de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw. De een zal zoete herinneringen hebben aan al die vaderlandse meedeiners en tranentrekkers, de ander zal blij zijn dat die tijden achter ons liggen. Welnu, kijk zelf dan maar wat je met onderstaande 50e aflevering van ‘Op Losse Groeven’ doet. Deze werd itgezonden op 10 februari 1975.
Voor mij staat het in ieder geval als een paal boven water dat een programma dat 20 jaar lang succesvol heeft bestaan de moeite van het bekijken waard moet zijn.

Cookieinstellingen