Vandaag 125 jaar geleden, op 10 september 1897, vond de eerste veroordeling plaats voor rijden onder invloed: een boete van 25 shilling! Met dat ‘slokje te veel’ zette de beschonken taxichauffeur een gevaarlijke trend. Zo vallen er in Amerika jaarlijks tot 3 maal zoveel doden door alcoholgebruik in het verkeer als bij de aanslagen op de Twin Towers. Reden genoeg om te pleiten voor een “war on alcohol-terror”
(tekst: Wim Meijer)
Licensing act
Niet dat er in die tijd veel hectiek in het verkeer te bespeuren was. We praten over het jaar 1872. Het verkeer op de openbare weg beperkte zich tot rijtuigen, stoommachines, paarden en ander vee. Toch vond men het ook toen al onverantwoord om onder invloed van Bacchus aan het verkeer deel te nemen. Engeland nam daarin het voortouw met de zogenaamde Licensing act of 1872, waarin werd bepaald dat het gebruik maken van de openbare weg onder invloed van alcohol kon leiden tot een door de rechter op te leggen boete van ten hoogste veertig shilling.
Braaf volk
Blijkbaar had Queen Victoria een heel gehoorzaam volkje, want het duurde maar liefst 25 jaar voordat de eerste onverlaat het in zijn hoofd haalde om een pint te veel te pakken. Dat gebeurde op 10 september 1897. Een jonge taxichauffeur uit Londen, de 25-jarige George Smith, moest ondervinden dat een derde biertje net iets te veel was om zijn cab nog onder controle te houden, waardoor hij deze ongecontroleerd parkeerde tegen de gevel van een gebouw in Bond Street.
Spraakwater
Voor de politie was het duidelijk dat George Smith onder invloed was van alcohol. Toch waren ze afhankelijk van zijn bekentenis, omdat de middelen om alcoholgebruik te kunnen bewijzen toen nog niet voorhanden waren. Maar gelukkig: Sommige mensen worden stil van alcohol, maar George ging er juist beter van praten en bekende zijn ontembare dorst van die dag, hetgeen hem op een boete kwam te staan van 25 shilling.
Toename drankmisbruik
Op zich lijkt zo’n gebeurtenis niet van wereldbelang, toch zou deze een enorme impact hebben, omdat George Smith een soort trendsetter bleek te zijn. Vanaf 1897 nam het rijden onder invloed zowel in Engeland als in Amerika schrikbarend toe. Dit motiveerde de regeringen tot het invoeren van strakkere wetgeving en tot het zoeken naar een middel om het bewijs van een overtreding te kunnen leveren.
Drunkometer
Zo’n bewijs kwam er, al moest men wel wachten tot 1936. Toen introduceerde Professor Rolla Harger van de Universiteit in Indiana de ‘Drunkometer’. Het principe was eenvoudig: De ‘verdachte’ moest een ballon opblazen die werd bevestigd aan een buis, gevuld met een oplossing van kaliumpermanganaat en zwavelzuur. Als deze vloeistof van kleur veranderde, onder invloed van de rook uit de ballon, had de verdachte een probleem. Alleen, hóe groot dat probleem dan was, kon niemand vertellen. Men kon namelijk wel zien dàt de verdachte had gedronken, maar niet hoeveel. Althans, uitsluitend door middel van een zeer ingewikkelde wetenschappelijke berekening. En daar hoefde je bij de gemiddelde bobby niet mee aan te komen.
Breathalyzer
Gelukkig voor deze rechtsdienders, presenteerde de Robert F. Borkenstein in 1953 zijn “Breathalyzer”. Dit was een aanzienlijk gebruikersvriendelijker meetinstrument. Allereerst doordat het draagbaar was, maar vooral doordat het zelf de berekeningen uitvoerde. Hiermee was de echte mobiele ademtest geboren en na enkele jaren werd deze standaard in alle politieauto’s in Engeland en Amerika.
Blaaspijpje
En Nederland? Ach, wij landje van Van Nelle, Pickwick en verse koeienmelk. Zoiets hadden wij toch niet nodig. Hoewel, Nederland was ook het land van Heineken, Harteveld en Berenburger. Alleen realiseerden wij ons dat een beetje laat. Want pas in 1974 werd bij ons de BAG-limiet (van 0,5‰) ingevoerd en daarmee ook het blaaspijpje.
Glaasje op, laat je rijden!
De introductie van deze wetgeving en van de mobiele alcoholcontroles ging gepaard met een grootscheepse voorlichtingscampagne door Veilig Verkeer Nederland, die muzikaal werd ondersteund door Sjakie Schram met zijn al 5 jaar eerder uitgekomen hit ‘Glaasje op, laat je rijden’.
Inmiddels zijn we 48 jaar verder en heeft de ontwikkeling op het gebied van alcoholcontroles niet stilgestaan. Een blaastest is nog slechts een kwestie van seconden. Door de nauwkeurigheid van de testen zijn bloedproeven veelal niet meer nodig en gelden de testen in veel landen ook als wettelijk bewijs. Inmiddels is het ook mogelijk om auto’s te voorzien van een alcoholslot. Alleen wordt dit over het algemeen slechts gebruikt als sanctie in verband met eerdere overtredingen. Maar, zoals onderstaand filmpje aantoont: het werkt wel!
Alcohol in verkeer dodelijkste terrorist
Hoe terecht al deze regelgeving is, en tevens hoe onvoldoende we nog steeds grip hebben op het probleem van alcoholgebruik in het verkeer, mag blijken uit de cijfers. Volgens het Trimbos Instituut komen er in Nederland jaarlijks tussen de 75 en 140 mensen om het leven door verkeersongelukken waarbij alcoholgebruik een rol speelt. Dat is tussen de 12 en 23% van alle verkeersdoden. Wanneer je dit percentage loslaat op Amerika, betekent het dat daar gemiddeld tussen de 5200 en de 9800 dodelijke verkeersslachtoffers per jaar vallen ten gevolge van alcoholgebruik.
Dat is dus tot ruim 3 maal het aantal slachtoffers dat viel bij de aanslagen van 11 september 2001 op de Twin Towers in New York. Terecht worden al deze slachtoffers ieder jaar opnieuw geëerd. Terecht wordt die dag ieder jaar opnieuw herdacht om ons bewust te laten zijn van de gevaren van terrorisme. Maar net zo goed is het om ons bewust te zijn van het feit dat de alcoholdampen van de veel te vaak voorkomende ‘snelweg terroristen’ niet minder dodelijk zijn dan de kruitdampen van een naar geweld grijpende groepering.
