Reinier Paping al 60 jaar dé Elfstedenheld, maar Willem Augustin was niet minder groots

Doorkomst in Dokkum van Reinier Paping in 1963
Doorkomst in Dokkum van Reinier Paping in 1963
Foto: Wikipedia / Nationaal Archief

Vandaag is het precies 60 jaar geleden dat, op 18 januari 1963, Reinier Paping als eerste over de eindstreep kwam op de Groote Wielen in Leeuwarden. Op een van de koudste dagen uit de Nederlandse geschiedenis schreef de toen 31-jarige schaatser uit Ommen schaatsgeschiedenis door in 10 uur en 59 minuten de legendarische 200 kilometer onder zijn ijzers door te laten glijden.

(tekst: Wim Meijer)

Geen grotere Elfstedenheld dan Reinier Paping, hoewel… dan vergeten we even Willem Augustin, die welbeschouwd gezien zou kunnen worden als de uitvinder van de Biathlon in de disciplines fietsen en schaatsen.

Barre omstandigheden
Natuurlijk, is het weliswaar circa drie decennia geleden, maar de laatste drie Elfstedentochten staan nog redelijk vers op ons netvlies. Nog altijd alle respect voor die dubbele overwinning van Evert van Benthem en geen kwaad woord over die spruitjeskweker uit Woubrugge, maar die echte Elfsteden-heroïek, daarvoor moeten we toch 60 jaar terug in dde tijd, naar de editie van 1963. Een start bij 18 graden vorst, ijs met scheuren, stormachtige oostenwind, stuifsneeuw en volop klunen door het dikke sneeuwtapijt dat Moerdertje Natuur twee dagen eerder over het parcours had uitgerold. Het gevolg was dat van de 10.000 schaatsers die ’s morgens in Leeuwarden waren gestart slechts 129 de finish haalden.

In de schaduw van Reinier Paping
Dat Reinier Paping, als winnaar van deze bizarre tocht, de geschiedenis in zou gaan als de meest legendarische Elfstedenrijder aller tijden is niet vreemd. Alleen is het ook een feit dat soms de echte grote helden voorbijgaan aan het oog van de massa. Soms vinden de grootste prestaties en de grootste drama’s plaats in de schaduw van de ‘gekroonde helden’.

Willem Augustin
Laten we voorop stellen dat überhaupt iedereen die op die 18e januari 1963 het Elfstedenkruisje in ontvangst nam gerekend mag worden onder de absolute schaatshelden. Een van die helden was de toen 39-jarige Willem Augustin die als veertiende op de Groote Wielen arriveerde. Voor hem was de route langs de Friese elf steden inmiddels niets nieuws. Hij stond die dag al voor de 6e keer aan de start en het zou de 5e keer worden dat hij de finish haalde. Dat maakt zijn prestatie er overigens niet minder om. Maar dat het altijd nòg erger kan bewees diezelfde Willem Augustin in 1941.

Trein gemist
Ook gedurende de winter van het eerste oorlogsjaar werd de Elfstedentocht verreden. Reden voor de toen nog 17-jarige Willem Augustin om zich voor ‘De Tocht der Tochten’ in te schrijven. Al sinds hij voor zijn achtste verjaardag een gulden kreeg waarmee hij zijn eerste schaatsen kocht was het glijden op twee ijzers zijn grote passie geweest, en de Elfstedentocht van 1941 zou zijn debuut worden op het ‘grote werk’. Het dreigde echter allemaal anders te lopen. Om op tijd aan de start te verschijnen moest hij met de laatste trein vanuit Amsterdam naar Leeuwarden reizen, alleen… die laatste trein miste hij.

Nachtelijke fietstocht
Ook dat kon hem echter niet van zijn missie afhouden. Hij pakte de fiets en zette koers naar Leeuwarden, een fietstocht van maar zo’n 150 kilometer door de nachtelijke vrieskou, over een onverlichte en gladde Afsluitdijk, en ondanks het uitgaansverbod langs de patrouillerende Duitse soldaten.

Het lukte Willem Augustin uiteindelijk toch nog om op tijd voor de start in Leeuwarden aan te komen en, ondanks de vermoeidheid van 150 kilometer fietsen, ook de tocht van 200 kilometer over het ijs te voltooien. De volgende dag was hij precies op tijd in Amsterdam terug (weliswaar met de trein) om daar zijn 18e verjaardag te vieren.

Acht kruisjes
Na die bijzondere ‘biathlon’ in 1941 reed Willem Augustin ook mee in de volgende 8 edities van de Elfstedentocht. Slechts eenmaal, in 1947, haalde hij de finish niet vanwege materiaalpech. Alle andere keren mocht hij bij de finish het felbegeerde kruisje in ontvangst nemen. De laatste keer was dat in 1997 toen hij op 74-jarige leeftijd nog één keer dat klusje klaarde.

Willem Augustin overleed in oktober 2004 op 81-jarige leeftijd na een ongeluk in zijn huis. Daarmee stierf een van de grootse Elfstedentocht-legendes. Misschien niet zo bekend als ‘gekroonde’ held Reinier Paping maar zeker niet minder groot.

Willem Augustin gedurende de laatste Elfstedentocht van 1997

Cookieinstellingen