Doodsbang voor Vrijdag de 13e

Vandaag in det Verhaal van de Dag zetten we zowel vraagtekens als uitroeptekens bij het fenomeen 'Vrijdag de 13e'.

(tekst: Wim Meijer)

Paraskevidekatriaphobia: Doodsbang voor Vrijdag de 13e

Na heel veel regen en wind staat er voor vandaag dan eindelijk mooi nazomerweer op het programma. Verbazingwekkend, immers... op vrijdag de 13e zou je juist heel veel narigheid verwachten. Wat ik maar wil zeggen: Hoe mooi het weer ook mag zijn, het devies luidt 'Binnen blijven als het niet persé nodig is om naar buiten te gaan!'

Binnen blijven
Dat is dus precies wat heel veel mensen doen, iedere keer als het ‘vrijdag de 13e is’. Vooral in Amerika blijkt men erg gevoelig voor deze regelmatig terugkerende datum. Volgens cijfers uit de Verenigde Staten blijkt dat op iedere ‘vrijdag de 13e’ negentien miljoen Amerikanen weigeren om buiten te komen. Volgens het Stress Management Center en het Phobia Institute kost elke ‘vrijdag de dertiende’ daardoor de Amerikaanse economie 850 miljoen dollar. Kijk, dàt is nog eens een ongeluksdag!

Minder ongelukken
Van de andere kant: juist omdàt er zoveel mensen binnen blijven, is de kans op ongelukken veel kleiner. Volgens het Centrum voor Verzekeringsstatistiek zijn er op vrijdag de 13e minder auto-ongelukken en minder brandmeldingen, en daarmee is vrijdag de 13e voor verzekeringsmaatschappijen zelfs een geluksdag.

Paraskevidekatriaphobi
Terecht of onterecht? Deze cijfers maken in ieder geval duidelijk dat heel veel mensen ‘lijden’ aan angst voor ‘vrijdag de 13e’ ofwel aan paraskevidekatriaphobi, zoals dit fenomeen in de psychologie wordt genoemd.

Waar die angst vandaan komt? Welnu, de vrijdag staat door de geschiedenis heen al te boek als niet de vrolijkste dag van de week. Zo werd Jezus gekruisigd op vrijdag en werden alle doodvonnissen bij de Oude Romeinen, en later ook bij de Engelsen, altijd op vrijdag voltrokken. Tel bij die toch al niet zo populaire vrijdag dan nog het ‘ongeluksgetal’ 13 en je krijgt een giftig mengsel dat weinig goed kan brengen.

[caption id="attachment_7252" align="alignnone" width="715"]

Toeval?
Sceptici onder ons zijn er natuurlijk van overtuigd dat het hele fenomeen ‘vrijdag de 13e’ rust op bijgeloof, mede gevoed door Hollywood, dat met de meest lugubere horrorproducties inspeelt op deze collectieve paraskevidekatriaphobi. Toch zijn er voorbeelden genoeg voorhanden die ook sceptici zullen doen twijfelen. Om maar even te noemen:

• Op vrijdag 13 september 1918 vond in de omgeving van Weesp het op een na grootste spoorwegongeval in ons land plaats. In totaal vielen er 41 doden en 42 gewonden.
• Op vrijdag 13 september 1970 stortte op één dag twee vliegtuigen neer. Het ene vliegtuig stortte met 45 inzittenden neer in het Andes-gebergte. Zestien passagiers overleefden de ramp na een verblijf van ruim 2 maanden op een bergtop. Het andere toestel stortte neer in Moskou en kostte 176 mensen het leven.
• Op vrijdag 13 januari 2012 kapseisde het Italiaanse cruiseschip ‘Costa Concordia’ voor de Italiaanse kust van Isola del Giglio. Hierbij kwamen 32 mensen om het leven.
• Op vrijdag 13 april 1970 ontplofte een zuurstoftank aan boord van de Apollo 13 om, geloof het of niet, 13.13u. Met deze explosie leek een ramp onafwendbaar. Met veel improvisatie en geluk wist de bemanning op 17 april uiteindelijk toch nog veilig op aarde terug te keren. Saillant detail: de lancering van de Apollo 13 had plaatsgevonden vanaf platform 39 (3 x 13).

  [caption id="attachment_7250" align="alignnone" width="715"]
  
  

Wil je het zekere voor het onzekere nemen dan kun je natuurlijk maatregelen nemen. Oké, aan de datum kun je weinig veranderen, maar je kunt in ieder geval proberen om het getal 13 zoveel mogelijk te mijden. En dat is ook precies wat regelmatig gebeurt. Denk bijvoorbeeld aan vliegtuigen, waarin je geen rij 13 zult vinden omdat stoelenrij 12 naadloos overgaat in rij 14. En ook ‘gate number 13’ zul je op vliegvelden zelden tegenkomen. Kom je in ziekenhuizen blijkt er geen operatiekamer 13 te zijn, en die wolkenkrabber in New York, met 80 etages, blijkt geen 13e etage te hebben.

Bij sportploegen zie je vaak dat rugnummer 13 ontbreekt. En ook in de autoracerij was nummer 13 bijna 40 jaar lang in de ban. Pas in raceseizoen 2014 werd dat doorbroken door de Venezolaanse formule 1 coureur Pastor Maldonado, die vol goede moed het lot tartte met zijn ongelukkig genummerde bolide.

Gratis mee-eten als Quatorzième

Misschien wel het meest ultieme staaltje van angst voor het cijfer 13 kom je tegen in sommige Franse restaurants, waar het mogelijk is om een zogenaamde ‘quatorzième’ huren. Dat is een persoon die tegen betaling mee aan de tafel komt zitten als het gezelschap uit dertien personen bestaat. Het lijkt me de ideale bijbaan… zelfs op ‘vrijdag de 13e’!