Pinhole, polaroid en half-kleinbeeld… soms wint analoog het van digitaal

Kleinbeeldcamera, fotorolletjes, ontwikkelen en afdrukken, tegenhouden en doordrukken… voor de jongere fotografieliefhebbers lijken het kreten uit de prehistorie.

Inmiddels werkt bijna iedereen met digitale camera’s, heeft de donkere kamer ingeruild voor een computer met Photoshop en heeft het afdrukken van foto’s grotendeels plaatsgemaakt voor weergave op de monitor, tablet of mobiele telefoon .

Dat de digitale fotografie het leven van de gemiddelde fotograaf een stuk eenvoudiger heeft gemaakt mag duidelijk zijn. Meteen het resultaat zien en ook snel foto’s kunnen bewerken via de computer zijn grote voordelen. Ook heeft het de fotografie duidelijk toegankelijker gemaakt voor iedereen. Kinderen die nog maar net op de basisschool zitten fotograferen met hun mobieltjes al alles wat los en vast zit, en datzelfde geldt voor opa’s en oma’s die, vaak gewapend met een tablet en leesbril, de wereld in het algemeen en hun kleinkinderen in het bijzonder vastleggen in pixels.

Maar de vraag is nu: Wat is nou mooier: analoog of digitaal? En dan komen toch de échte fotoliefhebbers om de hoek kijken. Net als de pure muziekliefhebbers die zweren bij vinyl zijn er veel fotografen voor wie analoge fotografie behoort tot de ‘buitencategorie’.

Michel Mulder en Michiel Jansen zijn van die fotografen voor wie het geen twijfel lijdt dat je met analoge fotografie soms effecten en sferen kunt scheppen die via de digitale weg niet bereikbaar zijn. Op dit moment exposeren Michel en Michiel in de expositieruimte van KEK in het Kennemer Theater aan het Kerkplein in Beverwijk. Een duo-expositie van twee totaal van verschillende fotografen maar die één ding met elkaar gemeen hebben, en dat is hun liefde voor de analoge fotografie.

Voor Michel, die graag experimenteert met allerlei vormen van fotografie, vormt de analoge fotografie een soort van speeltuin die allerlei mogelijkheden biedt die in de digitale fotowereld niet kunnen.

Zo zijn alle foto’s van Michel die op dit moment bij KEK hangen gemaakt met een polaroidcamera of met een zelfgemaakte ‘pinhole-camera’ (ook wel ‘gaatjescamera genoemd). “Het principe van de pinhole-camera is dat de camera geen lens heeft, alleen maar een gaatje ter grootte van een speldenprik (0,256 mm wat gelijk staat aan een diafragma van F196).

“In plaats van door een lens kijk je door een gaatje (zo klein als een speldenprik), waardoor alles even scherp of onscherp is en alle diepte verdwijnt. Je kijkt anders dan met een digitale camera vanwege de lange belichtingstijd die leidt tot zachte, omfloerste zachte landschappen”, zo vertelt Michel.

Ook het gebruik van een polaroidcamera is niet iets wat je meteen verwacht van een professioneel fotograaf. Maar ook hier laat Michel met zijn landschapsfoto’s zien dat, als je de polaroids afdrukt op groot formaat, je ook hier weer dat zachte en omfloerste effect bereikt.

Ook voor Michiel Jansen geldt dat dat zijn liefde ligt bij de vaak oude digitale camera’s en de rolfilms. Zo gebruikte hij gedurende zijn reis door Japan (waarvan de foto’s in KEK te zien zijn) een Foka 2-camera uit 1933 en een Olympus PEN-FT uit 1968 met halfkleinbeeld-negatieven. En ook hier zie je weer dat er bij het uitvergroten van de oude filmnegatieven naar grote formaten weer die bijzondere sfeer ontstaat die digitaal niet te benaderen is.

Een fraai voorbeeld daarvan is de foto van een bar, die met een formaat van circa 2 x 3 meter een complete wand bedekt van de expositieruimte, en wat een afdruk is van een half-kleinbeeld negatief. De sfeer lijkt op foto’s die je soms tegenkomt van Cuba anno 1960.

Een ander bijkomend ‘voordeel’ van de oude analoge camera’s is volgens Michiel Jansen dat je veel bewuster fotografeert. ‘Je moet langer nadenken, intensiever kijken dan met een digitale camera, omdat je maar beperkt aantal foto’s op je rolletje hebt. Je kunt niet eindeloos knallen”, aldus Michiel.

De duo-expositie van Michel Mulder en Michiel Jansen in KEK is nog te zien tot en met 11 juni.